همه چیز درباره اوراق سهام و انواع آن
اوراق سهام به سندهایی گفته میشود که نشاندهنده مالکیت بخشی از سرمایه یک شرکت است. به عبارت سادهتر، وقتی شخصی سهامی از یک شرکت را خریداری میکند، به میزان سهام خریداری شده، در داراییها و سود شرکت شریک میشود. سهامداران در قبال سهم خود از حقوق مختلفی مانند حق رأی، دریافت سود (به نسبت سهامشان)، و در برخی موارد حق شرکت در تصمیمگیریهای مهم شرکت برخوردارند.
سهام بهعنوان یکی از مهمترین ابزارهای سرمایهگذاری در بازارهای مالی محسوب میشود و خرید و فروش آن از طریق بورس اوراق بهادار صورت میگیرد. در ادامه با شرکت خدمات مالیاتی داراکو همراه باشید تا شما را با انواع سهام آشنا کنیم.
انواع سهام
سهام شرکتها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: سهام عادی و سهام ممتاز. در ادامه به شرح این دو نوع سهام میپردازیم:
سهام عادی (Common Stock )
سهام عادی رایجترین نوع سهام است که بیشتر سرمایهگذاران آن را خریداری میکنند. دارندگان سهام عادی از حقوق و مزایای زیر برخوردارند:
حق رأی: سهامداران عادی در مجامع عمومی شرکت، حق رأی دارند و میتوانند در تصمیمات کلان شرکت مانند انتخاب اعضای هیئتمدیره و سایر تصمیمات مهم مشارکت کنند.
دریافت سود: سهامداران عادی به نسبت سهام خود از سود شرکت بهرهمند میشوند، اما سود آنها در اولویت پس از سهامداران ممتاز است.
مسئولیت محدود: سهامداران عادی فقط تا میزان سرمایهگذاری خود مسئولیت دارند و در صورت ورشکستگی شرکت، بیش از سرمایه اولیه خود ضرر نمیکنند.
اولویت در تقسیم داراییها: در صورت انحلال یا ورشکستگی شرکت، سهامداران عادی پس از پرداخت بدهیها و سهامداران ممتاز از داراییهای شرکت سهم خواهند داشت.
سهام ممتاز (Preferred Stock)
سهام ممتاز نوعی از سهام شرکت است که در مقایسه با سهام عادی مزایای بیشتری دارد، اما معمولاً فاقد حق رأی در مجامع عمومی شرکت است. این سهام به دلیل ویژگیهای خاص خود، بین سرمایهگذاران به عنوان یک گزینه مطمئنتر نسبت به سهام عادی شناخته میشود. دارندگان سهام ممتاز از اولویت در دریافت سود و داراییهای شرکت در هنگام انحلال یا ورشکستگی برخوردار هستند.برخی از ویژگیهای اصلی سهام ممتاز عبارتند از:
حق دریافت سود ثابت: سهامداران ممتاز معمولاً سود ثابتی دریافت میکنند که میزان آن در هنگام صدور سهام مشخص میشود. حتی در صورتی که شرکت سود نداشته باشد، این سود باید به سهامداران ممتاز پرداخت شود.
اولویت در دریافت سود و داراییها: در صورت پرداخت سود یا انحلال شرکت، سهامداران ممتاز در اولویت قرار دارند و قبل از سهامداران عادی از سود و داراییها بهرهمند میشوند.
حق رأی محدود یا بدون حق رأی: برخلاف سهامداران عادی، سهامداران ممتاز معمولاً حق رأی ندارند یا حق رأی محدودی در تصمیمگیریهای شرکت دارند.
انواع دیگر سهام
علاوه بر دو نوع اصلی سهام عادی و ممتاز، شرکتها ممکن است سهام را به دستههای دیگری نیز تقسیم کنند که شامل موارد زیر است:
سهام خزانه
سهامی است که خود شرکت از بازار خریداری میکند و معمولاً بهعنوان ابزار مدیریت قیمت سهام یا بهمنظور اهداف استراتژیک مورد استفاده قرار میگیرد.
سهام جایزه
سهام جایزه (Bonus Shares) به سهامی گفته میشود که یک شرکت بهصورت رایگان و بدون دریافت هیچ هزینهای به سهامداران فعلی خود اعطا میکند. این سهام از محل سود انباشته یا ذخایر شرکت منتشر میشود و به نسبت تعداد سهامی که سهامداران قبلاً دارند، بین آنها تقسیم میشود.
سهام جایزه یکی از راهکارهای شرکتها برای افزایش سرمایه بدون نیاز به جذب منابع مالی جدید از خارج از شرکت است. این نوع سهام باعث افزایش تعداد سهام موجود در بازار میشود، اما ارزش کلی سرمایهگذاری سهامداران تغییری نمیکند، چرا که قیمت هر سهم متناسب با افزایش تعداد سهام کاهش مییابد.
ویژگیهای سهام جایزه:
رایگان بودن: سهام جایزه بهصورت رایگان و به سهامداران فعلی ارائه میشود.
تقسیم سود انباشته: شرکت از محل سود انباشته یا ذخایر خود سهام جایزه منتشر میکند، بهجای آنکه این سود را به صورت نقدی بین سهامداران تقسیم کند.
افزایش تعداد سهام: با دریافت سهام جایزه، تعداد سهام هر سهامدار افزایش مییابد، اما ارزش کل دارایی او ثابت میماند، زیرا قیمت هر سهم کاهش پیدا میکند.
سهام جایزه به نوعی نشاندهنده رشد و قدرت مالی شرکت است و برای سهامداران نشانه مثبتی از عملکرد خوب شرکت در گذشته محسوب میشود.
اوراق سهام با نام
اوراق سهام با نام (Registered Shares) به سهامی گفته میشود که نام و مشخصات مالک در دفتر شرکت ثبت میشود. این نوع سهام بر خلاف اوراق سهام بینام، که بدون شناسایی مالک قابل انتقال است، دارای ویژگیهای مشخصی است که مالکیت آن بهوضوح تعیین میشود.
ویژگیهای اوراق سهام با نام:
ثبت نام مالک: در این نوع سهام، نام، نشانی و اطلاعات شخصی مالک در دفتر شرکت ثبت میشود، که به شرکت اجازه میدهد تا بهراحتی با سهامداران در ارتباط باشد.
انتقال محدود: انتقال اوراق سهام با نام معمولاً نیاز به ثبت مجدد در دفتر شرکت دارد. به این معنا که برای انتقال مالکیت، باید اطلاعات جدید بهروزرسانی شود و ممکن است به تأیید شرکت نیاز داشته باشد.
حفاظت از حقوق مالکیت: این نوع سهام به شرکت کمک میکند تا از حقوق سهامداران خود حفاظت کند و در برابر انتقالات غیرمجاز و مسائل قانونی محافظت بیشتری داشته باشد.
حق رأی و دریافت سود: سهامداران این نوع سهام همانند سایر سهامداران حق رأی و حق دریافت سود دارند و بر اساس تعداد سهامی که در اختیار دارند، در مجامع عمومی شرکت شرکت میکنند.
اوراق سهام با نام برای شرکتها مزایای زیادی دارد، از جمله شفافیت بیشتر در مورد مالکان و امکان ارتباط مستقیم با آنها.
اوراق سهام بی نام
اوراق سهام بینام (Bearer Shares) به نوعی از سهام گفته میشود که مالکیت آن به نام شخص خاصی ثبت نمیشود و تنها به دارنده آن تعلق دارد. این نوع سهام به صورت فیزیکی وجود دارد و مالکیت آن با در دست داشتن ورقه سهام منتقل میشود.
ویژگیهای اوراق سهام بینام:
عدم ثبت نام مالک: در این نوع سهام، نام و مشخصات مالک در هیچ دفتر یا سیستمی ثبت نمیشود. به همین دلیل، مالکیت بهراحتی با انتقال ورقه سهام تغییر میکند.
انتقال آسان: اوراق سهام بینام به راحتی قابل انتقال است؛ به طوری که تنها با تحویل فیزیکی ورقه سهام، مالکیت به شخص دیگری منتقل میشود. این ویژگی باعث میشود که انتقال این نوع سهام سریع و ساده باشد.
حریم خصوصی: به دلیل عدم ثبت نام مالک، این نوع سهام به دارنده این امکان را میدهد که هویت خود را پنهان نگه دارد. این ویژگی ممکن است برای برخی سرمایهگذاران جذاب باشد.
ریسکهای مربوط به مالکیت: از آنجا که مالکیت این نوع سهام به سادگی با در دست داشتن ورقه سهام منتقل میشود، در صورت گم شدن یا سرقت این ورقه، ممکن است دارنده نتواند حق مالکیت خود را اثبات کند.
اوراق سهام بینام بهدلیل سادگی در انتقال و حریم خصوصی، در گذشته بسیار محبوب بودند، اما به دلیل نگرانیها در مورد پولشویی و تأمین مالی تروریسم، استفاده از آنها در بسیاری از کشورها محدود شده است.
اوراق سهام انتفاعی
اوراق سهام انتفاعی (Income Shares) به نوعی از سهام گفته میشود که تمرکز اصلی آن بر تأمین درآمد ثابت برای سهامداران است. این اوراق معمولاً بهصورت مشترک با دیگر انواع سهام، نظیر سهام عادی یا ممتاز، در یک شرکت عرضه میشوند و به دارندگان خود این امکان را میدهند که بهجای افزایش ارزش سرمایه، از طریق دریافت سود و درآمد ثابت بهرهمند شوند.
ویژگیهای اوراق سهام انتفاعی:
تمرکز بر درآمد: اوراق سهام انتفاعی بیشتر بر تأمین درآمد برای سرمایهگذاران تمرکز دارند و معمولاً بهجای رشد قیمت سهام، پرداختهای منظم سود (معمولاً بهصورت نقدی) را ارائه میدهند.
سود ثابت یا متغیر: این نوع سهام ممکن است سود ثابت داشته باشد یا بر اساس عملکرد شرکت و درآمد آن، سود متغیر پرداخت کند. این ویژگی به سهامداران این امکان را میدهد که بسته به شرایط اقتصادی و مالی شرکت، درآمد خود را تنظیم کنند.
کاهش ریسک: به دلیل تمرکز بر تأمین درآمد ثابت، سرمایهگذاران با خرید اوراق سهام انتفاعی معمولاً ریسک کمتری را در مقایسه با خرید سهام عادی تحمل میکنند.
حق رأی محدود: در بسیاری از موارد، دارندگان اوراق سهام انتفاعی حق رأی در مجامع عمومی شرکت ندارند و بنابراین، در تصمیمگیریهای کلیدی شرکت مشارکت نمیکنند.
اوراق سهام انتفاعی بهطور کلی برای سرمایهگذارانی جذاب است که به دنبال درآمد پایدار و کمریسک هستند و کمتر به افزایش ارزش سرمایه خود توجه دارند.
اوراق سهام موسسه
اوراق سهام مؤسسه (Institutional Shares) به نوعی از سهام اطلاق میشود که بهطور خاص برای مؤسسات مالی، سرمایهگذاری و سایر نهادهای بزرگ اقتصادی طراحی شده است. این اوراق معمولاً در مقایسه با سهام عادی دارای ویژگیهای خاصی هستند و بهمنظور تأمین نیازهای خاص این نوع سرمایهگذاران صادر میشوند.
ویژگیهای اوراق سهام مؤسسه:
مناسب برای سرمایهگذاران بزرگ: اوراق سهام مؤسسه بهگونهای طراحی شدهاند که نیازهای سرمایهگذاران نهادی نظیر صندوقهای سرمایهگذاری، شرکتهای بیمه و بانکها را تأمین کنند. این سرمایهگذاران معمولاً به دنبال سرمایهگذاریهای کلان و با ریسک کنترلشده هستند.
معمولاً با حجم معاملات بالاتر: این نوع سهام معمولاً در حجمهای بزرگ خرید و فروش میشود و به همین دلیل، ممکن است به نوسانات کمتری نسبت به سهام عادی دچار شود.
سود و مزایای بیشتر: برخی از اوراق سهام مؤسسه ممکن است مزایای خاصی نظیر سود بالاتر، حق رأی بیشتر یا دسترسی به اطلاعات داخلی شرکتها را برای سرمایهگذاران نهادی فراهم کنند.
تنظیمات خاص: این نوع سهام ممکن است تحت تنظیمات خاصی قرار داشته باشد و ممکن است قواعد خاصی برای خرید و فروش آنها وجود داشته باشد که به نهادهای مالی امکان میدهد بهطور مؤثرتری در بازار سرمایه عمل کنند.
اوراق سهام مؤسسه معمولاً گزینه مناسبی برای سرمایهگذارانی است که به دنبال فرصتهای سرمایهگذاری پایدار و مطمئن با تأثیرگذاری بالا در بازار هستند.
سخن پایانی
اوراق سهام بهعنوان یکی از اصلیترین ابزارهای سرمایهگذاری، نقش مهمی در جذب سرمایه و افزایش توان مالی شرکتها دارند. سهامداران با خرید سهام در سودآوری و تصمیمگیریهای شرکت شریک میشوند و بسته به نوع سهامی که دارند، از حقوق و مزایای مختلفی برخوردار میشوند.